test-deneme-1

G

 

 

İRİŞ

Disiplin, çalışanların örgütsel kural, düzenleme, politika ve normlardan sapmalarını engelleyen ve düzelten eylemleri kapsar. Disiplin kavramı cezayı çağrıştırmakla birlikte, ceza uygulaması ile sınırlı değildir. Disiplin soruna, işgörene ve duruma göre farklılık gösteren bir olgudur.

Kargaşanın önlenmesi sosyal barışın kurulması için disiplin, toplumsal yaşamın her yönünde gerekli ve kaçınılmaz bir öğedir (Avşar oğlu, 1967: 15). Disiplinin temel amacı işgörenin işletmenin performans standartlarına uygun olarak davranmasını sağlamaktır. İşgören işin gereklerini yerine getirmede başarısız olduğunda disiplin eylemi ile karşı karşıya kalır. Bekleneni yerine getirmedeki başarısızlık doğrudan doğruya işgörenin yapmakta olduğu işlerle ilgili olabileceği gibi, kural ve düzenlemelerle de ilgili olabilir.

Disiplinin ikinci amacı iş gören-yönetici arasında karşılıklı saygı ve güven ortamını oluşturmak ve sürdürmektir. Yanlış uygulandığında disiplin düşük moral, kızgınlık ve yönetici-işgören kutuplaşması gibi sorunlara yol açar. Bu gibi durumlarda işgörenin davranışlarındaki gelişmeler kısa ömürlü olacak ve yönetici işgöreni kısa zamanda tekrar disiplin etme gereği duyacaktır. Bu nedenle disiplin uygulamaları yalnızca davranışı düzeltmekle kalmamalı, yönetici ile işgören ilişkilerinde ortaya çıkabilecek sorunları en aza indirmelidir. Disiplin eylemini yürütmede iki ilkeden hareket edilir. Birincisi, bir bütün olarak örgütün yararlarına zarar gelmemesi, ikincisi ise, bireylerin haklarının korunması, başka bir deyişle, iş güvencesinin sağlanmasıdır. Yönetim öncelikle duyarlı önderlik ve

yapıcı bir disiplin ortamı yaratarak, işgörenden hangi tür bir davranış beklediğine ve bunu nasıl başarmayı umduğuna karar vermelidir. Daha sonra örgütün her kademesinde ve her biriminde sağlıklı bir disiplin iklimi elde edilmeli ve tutarlı bir disiplin eylemi gereksinimine yanıt verecek belirli bir disiplin süreci oluşturulmalıdır (Bingöl, 1990a: 240).

Ancak yönetilenlerle yönetenler arasında çıkar çatışması bulunduğundan veya çalışanların değişik tutum, beklenti ve davranışlara sahip olmalarından dolayı sağlıklı bir disiplin iklimi oluşturmak oldukça güç olmaktadır. Bu nedenle çalışma yaşamındaki en önemli hususlardan birinin “disiplin” olduğu söylenebilir (Bingöl, 1990a: 21).

DİSİPLİN KAVRAMI

Bir düzenlilik tanımı olan “disiplin” çoğu kimse tarafından “cezalandırma” olarak tanımlanır. Disiplin kavramı cezayı içermekle birlikte yalnız onunla sınırlı değildir (Kelley ve Whatley, 1990: 298). Disiplin kavramı içinde; cezalandırma dışında ilk akla gelenler arasında eğitim, boyun eğme, öz denetim, danışmanlık, örgütsel davranış gibi konular bulunmaktadır. Disiplin kavramı, basit anlamda mevcut yasa, kural, ilke ve düzene uygun davranmayı ifade eder. Disiplin aynı zamanda sıkıdüzen, intizam, itaat anlamında kullanılmaktadır. Bir toplumsal sistem olarak okulun kendine özgü amaçları bulunmaktadır. Okulun etkili ve verimli olabilmesi amaçlarını gerçekleştirebilmeye bağlıdır. Bu açıdan okulun amaçlarından sapmayı önleyecek kural ve ilkelerden oluşan bir örgütsel normatif düzene gereklilik vardır. Normatif düzen, sistemi başıbozukluktan, belirsizlikten, kararsızlıktan kurtarır, sisteme işlerlik kazandırır, örgütsel amaçlardan sapmayı önler, örgütü olası tehlikelerden kurtarır, prestij kaybını önler, ilişkilere standart kazandırır, objektif davranmaya sevkeder ,yol gösterir ve istenmeyen davranışları önler. Disiplin çeşitli biçimlerde tanımlanmıştır. Genel anlamda disiplin, bir amaçla bir araya gelmiş insan grubunun düzen içinde yaşamasını sağlamak amacıyla seçilip konulmuş kuralları, hükümleri ve bunlara uyulması için alınan önlemleri ifade eder. Eğitimde disiplin, öğrenciye hangi davranışların istenilir olduğunu gösterip öğretmek, bu davranışı sergileyip sergilemediğini izlemek, davranışı beklenenden daha iyi sergilediğinde onu ödüllendirmek, iyi sergilemediğinde cezalandırmaktır. Disiplin olayına bireysel ve örgütsel boyutta bakılabilir. Bireysel anlamda disiplin, bireyin kendini belirli ihtiyaç ve isteklere uyarlamak amacıyla özdenetimini geliştirme çabasıdır. Örgütsel anlamda disiplini bireysel disiplinden ayıran temel fark disipline eden ile disipline edilen kişinin birbirinden ayrılmasıdır (Geylan, 1992: 133). Webster sözlüğünde örgütsel disiplin kavramından üç te- davranışlarının düzeltilmesini mümkün kılan eğitimdir (Werther ve Davis, 1988:433).

Disiplin ister olumlu ve harekete geçirici olsun, isterse olumsuz veya sınırlayıcı olsun her iki durumda da amaçların elde edilmesi için zorunlu kabul edilen politikaları, kuralları düzenlemeleri ve süreçleri, bir birey veya grubun izlemesini ya da bunlara ayak uydurmasını özendiren uygulamadır.

Disiplin işlevi, grubun çıkarlarını tehlikeye atabilen bireysel davranışlara sınırlamalar getirmek ve düzeni sürdürmektir. İşletmenin başarılı olabilmesi, üyelerindeki davranışların son derece güvenilebilir ve hareket biçimleri çok önceden belirlenmiş tasarı ve politikalara uygun olmasına bağlıdır. İyi işletmeciliğin sağlanması, işletmenin çağdaş teknolojiye uygun olarak geliştirilmesi, işyerinde düzenli davranışların ve barışçıl ilkelerin geliştirilmesi ile mümkün olur. Disiplin sadece uyulacak sıradan kurallar olarak görülmemelidir. Disiplin kavramı uygulamada genellikle istenmeyen davranış sonucunda ceza verme ile eş anlamlı olarak ifade edilmektedir. Cezalandırma, disiplinin işlevlerinden sadece birisidir. Disiplinin özdenetim, kişilik kazanma, toplumsallaşma, takım üyeliği kazanma, değer verme, tarafsızlık , sorumluluk, iyi alışkanlık gibi başka işlevleri de bulunmaktadır.